Edirne Camileri
Edirne siluetinin incileri: Camiler
Edirne, Osmanlı İmparatorluğunun yaklaşık bir asır başkentliğini yapmış, İstanbul başkent olduktan sonra da 250 yıl boyunca Saltanat üyelerinin uğrak yeri olmuş ve önemini kaybetmemiştir. Bunun kanıtı ise Sultanların ve diğer tüm yöneticilerin şehr-i Edirne'ye bıraktıkları yüzlerce eserdir. Rıfat Osman Bey Edirne Rehnüması adlı eserinde, Sultan IV. Murat'ın buyruğu ile 1633 (H.1043) yıllarında yapılan sayımda 14 Selatin ve 300 civarında hayırseverler tarafından yaptırılmış cami ve mescit olduğunu ifade eder. Ancak bunların sadece en bilinenlerine yer verir. Edirne tarihini Enis'ül Müsamirin adlı eseri ile kaleme alan Abdurrahman Hibri de kitabında sadece camilerden bahseder ve bunları 10 Selatin olmak üzere 40 tane olduğunu ifade eder. Camiler hakkında daha doğrusu varlıkları hakkında en net bilgiler ise Ahmet Badi'nin Riyaz-ı Belde-i Edirne adlı eserinde yer almaktadır.
Ahmet Badi, Riyaz-ı Belde-i Edirne adlı eserinde bilgisine ulaştığı tüm camileri kaydetmiş, durumlarına bakmaksızın kitabında tüm Edirne camilerine yer vermiştir. Ona göre Edirne'de 14'ü selatin olmak üzere, 61 cami ve 164 mescit bulunmaktaydı. Hibri'nin, Rıfat Osman ve Ahmet Badi'den ayrıldığı nokta, Selatin (Sultanlar) camilerinden Sultan eş ve kızlarının yaptırdığı camileri ayırmasıdır. Dolayısıyla o 14 camiyi değil 10 camiyi selatin camii olarak kabul etmektedir. Sitedeki sınıflandırma da Hibri'nin sınıflandırmasını takip edecek ve sultanlar tarafından yapılan camileri dikkate alacağız. Diğer bir grup ise İmparatorluk yöneticileri ve Sultan yakınları hayırseverler tarafından yaptırılmış ve günümüze ulaşmış camiler. Bu grupta şu anda kullanımda olan ve en azından gövdesinin büyük bir kısmı ayakta olan camileri ele aldık.
Diğer bir grup ise dikkate değer gördüğümüz ve Edirne'de Yöre dergisinde incelenmiş olan "Satılan Camiler" konusudur. Ve son olarak günümüze ulaşmayan onlarca cami ve mescitleri de bir grup halinde topladık. Amacımız bu camileri aktarmaktan ziyade İmparatorluğun bir çok üst düzey yöneticisinin bu kente bıraktıkları eserleri sergilemek ve Edirne'yi daha rahat önünüze serebilmek içindi.
3 Şerefeli Cami
Sultan Camileri
Osmanlı Padişahları çoğunluğu Edirne'nin başkent olduğu dönemde olmak üzere Edirne'de birçok cami yaptırmışlardır.
Osmanlı ve Edirne tarihinin birer canlı şahidi olan bu eserler:
1) II. Selim tarafından yaptırılan, Selimiye Camii
2) II. Bayezid tarafından yaptırılan, II. Bayezid Camii
3) II. Murad tarafından yaptırılan, Muradiye Camii, Üç Şerefeli Camii, Dar'ül Hadis camileri
4) Emir Süleyman Çelebi tarafından yapımına başlanan, Musa çelebi tarafından inşaatına devam edilen ve Sultan I. Mehmet'in tamamlattığı Eski Camii
5) Yıldırım Bayezid tarafından yaptırılan, Yıldırım Bayezid Camii
6) I.Murat tarafından, Kilise'den camiye çevrilen Halebi Camii
7) Fatih Sultan Mehmet tarafından yaptırılan Kilise Camii
8) I. Murad tarafından mescit olarak yaptırılan, Kanuni Sultan Süleyman tarafından camiye dönüştürülen, Şeyh Şüca Camii
Bu camilerden, Sultan I. Murat tarafından yaptırılan Halebi Camii ile Fatih Sultan Mehmet tarafından yaptırılan Kilise Camii günümüze kadar ulaşamamışlardır. Şeyh Şüca Camii ise bir tek minaresi ile ayakta kalmaya ve çevre şartlarına dayanmaya devam etmektedir. Diğer camilerin tamamı ise hala kullanılmakta ve hizmet vermeye devam etmektedir.
Eski Cami
Edirne Camileri
Edirne'de bulunan bu camiler devrin Sadrazamları, Beylerbeyleri, Vezirleri, Kadıları ve Edirne'nin kurucuları arasında adları geçen kişiler tarafından yaptırılan eserlerdir.Sanat şaheserleri olan Edirne camileri devrinin en güzel örnekleri arasında yer alırlar. Bu eserlerin bazıları şunlardır:
Gazi Mihal Bey Camii
Süleyman Paşa Camii
Kasım Paşa Camii
Süle Çelebi Camii
Ayşe Kadın Camii
Şeyhi Çelebi Camii
Taşlık Camii
Sitti Şah Sultan Camii
Defterdar Camii
Lari Camii
Selçuk Hatun Camii
Mezit Bey(Yeşilce) Camii
Beylerbeyi Camii
Şah Melek Camii
Şehabeddin Paşa Camii
Arif Ağa Camii
Kuşçu Doğan Camii
Saruca Paşa Camii
İsmail Ağa Camii
Gazi Hoca Camii
Kadı Bedrettin Camii
Hıdır Ağa Camii
Yahya Bey Camii
Atik Ali Paşa Camii
Edirne ilinde yaptırılan camilerden ancak 24 tanesi günümüze kadar ulaşabilmiştir.
Muradiye Camii
Günümüze kadar ulaşamayan camiler
1) Edirne Hüdavendigar Camii
Sultan I. Murat döneminde yaptırılmıştı.2) Malkoç Bey Camii
Sultan I.Mutat döneminde, Akıncı beyi Malkoç Bey tarafından yaptırılmıştı.3) Firuzağa Camii
Yıldırım Bayezid döneminde, Hadım Firuzağa tarafından Kaleiçinde yaptırılmıştı.4) Gazi İbrahim Bey Camii
Çelebi Sultan döneminde Abacılar semtinde, Üç şerefeli Camii'nin güneyinde yaptırılmıştı.5) Hoca İvaz Camii
II. Murat döneminde Horozlu bayırında yaptırılmıştı.6) İbrahimpaşa Camii
Fatih döneminde Kıyık Buçuktepe'de yaptırılmıştı.7) Alemdar Camii Camii
Fatih Sultan Mehmet döneminde Alemdar Hasan baba mahallesinde yaptırılmıştı.8) Ali Kuşçu Camii
Fatih Sultan Mehmet döneminin bilginlerinden büyük matematikçi Ali Kuşçu tarafından yada adına Ali Kuş mahallesinde bugünkü Kirişhane semtinde yaptırılmıştı.9) Fatma Hatun Camii
Fatih döneminde, üstü bir kubbe ile örtülü tek minareli olarak 1467 tarihinde yaptırılmıştır.1746 yangını ile 1751 depremleri sonucunda büyük hasar görmüştür. Yıktırılarak satılmıştır.10) Gülbahar Camii
Fatih'in karısı Gülbahar hatun tarafından Selimiye civarında yaptırılmıştı.11) Zen-i Firuz Camii
Fatih döneminde Firuz Ağa'nın hanımı tarafından, şimdi ki Süleymaniye Küçükpazarında ahşap çatılı tek minare olarak yaptırılmıştır.12) Noktacı Kasım Efendi Camii
II. Bayezid döneminde Sıpkıncı Murat Mahallesinde yaptırılmıştı.13) Yakut Paşa Camii
II Selim döneminde 1586 tarihinde Topkapı Mahallesi müderris sokağında yaptırılmıştı.14) İsmihan Sultan Camii
Sokullu Mehmet Paşa'nın hanımı İsmihan Sultan adına yaptırılmıştır. 1751 depremi sonrası minaresi taştan, çatısı ahşaptan yapılarak onarılmıştı.15) Atik Ali Paşa Camii
Tek kubbeli ve ahşap çatılı olarak II. Bayezid döneminde yaptırılmıştır.1897 yılında onarımdan geçirilmişti.16) Saraçlar Camii
Fatih döneminde 1459 tarihinde ölen Hacı Alameddin tarafından tek kubbeli ve tek minareli olarak yaptırılmıştı.17) Yeşilce Camii
1441 yılında Eflak voyvodası tarafından şehit edilen Gazi Mezit bey tarafından yaptırılan imaret yanında yaptırılmıştır. Minaresinden dolayı Bu adla anılmıştır. 1889 yılında tekrar ibadete açılmıştı.17) Noktacı Camii
Noktacı Kasım efendi tarafından Kanuni döneminde üç kubbeli ve tek minareli olarak yapılmıştır. 1630 yılında yıkılan camii, 1751 yılındaki depremden sonra iç kubbesi ahşaptan yeniden yapılmıştı.18) Koğacılar Camii
Fındık Fakih mahallesinde Fındık Fakih adlı kişi tarafından ahşap çatılı tek minareli olarak mescit olarak yaptırılmıştır. Hacı Nasuh adlı kişi tarafından minber konularak camiye çevrilmişti.19) Tanburacılar Camii
Hacı Hüseyin tarafından tulumbacılar çarşısı civarında yaptırılmıştır.Ahşap çatılı ve tek minareli olarak inşa edilen camiinin yapılış tarihi bilinmemektedir.20) Kışla-i Humayun Camii
II. Mahmut'un buyruğu ile Piyade kışlası içinde ahşap çatılı ve tek minareli olarak 1827 yılında yaptırılmıştı.21) Baba Timurtaş Camii
Üçşerefeli Camii'nin kuzeyinde ve çok yakınında Baba Timurtaş tarafından Minaresiz ve çatısı ahşap olan bu mescit olarak yaptırılmıştır. 1441 tarihinde vefat eden Baba Timurtaş'ın mezarı da cami haziresindeydi. Badi Efendi ünlü hattatlardan Hafız Mehmet Ferit Efendi'nin de bu mescidin mihrabı önünde gömülü olduğu yazmaktadır. 1911'de yıktırılmıştır.Yıldırım Bayezid Camii
|