Evliya Çelebiden İpsala
"Orhan Gazi saltanatında Bursa'yı Rumların elinden kurtarıp, Edirne'nin Fethine gayret etmiştir. Edirne'nin ikinci hükümet merkezi olmasına karar verip bizzat Hacı Bektaş-ı Veli'nin huzurunda Gülbanki Muhammedi çekilip Fatiha okundu. Hacı Bektaş-ı Veli kendisi ve üç yüz dervişi ve yetmiş askerinden Ece Yakup, Hale Dede,Yalvaç Dede, Karamürsel, Kara Hoca, Kara Ören, adlı gaziler Kapıdağı'ndan sallar ve keleklerle besmele çekip Rumeli' ye geçtiler. Baskınlar edip önce İPSALA KALESİ'Nİ fethedip, vakit geldiğinde, önce Cuma namazını kıldılar. İLK SALA' dan galat olarak buraya daha sonra İPSALA demişlerdir. Rumeli'ye ilk Osmanlı eline geçen kale İPSALA'dır. Orhan Gazi'nin oğlu Süleyman Şah tarafından fetih olunmuştur."
"...Kısaca 7 senede Türk askerleri yetmiş tane sağlam kale alıp savaş hünerlerini dost ve düşmanlarına göstermişlerdir. Sonra Süleyman Şah ava meraklı olduğundan bir turnaya şahin salıp avlamaya atıyla hızla giderken atından yuvarlanıp Allah'ın (C.C) emriyle rahmete kavuşup öldü. Bunu duyan kafirler kızıl yumurtalar boyayıp bayram ettiler. Onlar bayram ederken İslam askerleri mahzundu. Bundan sonra 1.Murat derhal İstanbul ve Edirne yakınlarına varıncaya kadar baskınlar yaptılar ki Rumlar, Edirne'den çıkamaz oldular. İPSALA dışına çıkan gaziler yine bol ganimet alıp İPSALA'ya dönerlerdi..."
Evliya Çelebi gezileri sırasında Bolayır ve Kavak'ı ziyaretlerinden sonra İPSALA'ya tekrar gelir. Kaynak Köyü dibinden "Eksmil" Kalesi'nin dibinden geçerek İPSALA'YA gelirler. Evliya Çelebi burada şunları yazmış :
"Eksmil Doğusunda mamur köyler içinden geçip İPSALA Kalesi'ne geldik. Hicri 758 (Miladi 1356) senesinde burayı Edirne Kralı elinden Gazi Süleyman Paşa fethedip Cuma Namazını burada kıldığından "İptida Sala" -Önce Namaz-dan kısaltma olarak adı "İPSALA" kalmıştır. Fethinden sonra Rumların eline düştüyse de tekrar 1.Murat zamanında Lala Şahin Paşa tarafından geri alınmıştır..."
"Hala Rumeli eyaletinde 150 akçelik kazadır. Yeniçeri serdarı, sipahi, kethüda yeri vardır. Geniş ve verimli yerde şirin bir şehir olup Farecik şehrinin doğu tarafında ve ovaları bir konak kadar bir mesafededir. İPSALA' DAN Farecik'e gitmek isteyen buradan gemilere, sallara binip karşıya yarım saatte ulaşırlar. Deniz gibi bir nehirdir..."